رَمَضان یا رَمَضان المُبارَک نام نهمین ماه سال قمری که روزه در آن بر مسلمانان واجب است. قرآن کریم، بنابر برخی آیات قرآنی، در ماه رمضان نازل شده و شب قدر در این ماه واقع است. اولین امام شیعیان حضرت علی(ع) در بیست و یکم ماه رمضان به شهادت رسیده و این بر اهمیت این ماه برای شیعیان افزوده است.

از مهم‌ترین عبادت‌های این ماه، روزه‌داری، تلاوت قرآن، اِحیای شبهای قدر (شب زنده‌داری)، دعا و استغفار، افطاری‌دادن و کمک به نیازمندان است. این ماه، در میان مسلمانان از احترام و جایگاه ویژه‌ای برخوردار و ماه عبادت است و مؤمنان با مقدمه‌سازی و فراهم‌کردن زمینه‌های معنوی در ماه‌های رجب و شعبان خود را برای ورود به این ماه و استفاده از برکت‌های آن آماده می‌کنند.

کلمه «رَمَضان»، مصدر از ماده «رـ م ـ ض» به معنای حرارت شدید و سوزاندن است.برخی لغت شناسان بر آنند که علت نامگذاری آن ماه خاص به رمضان، شدت گرمای فصلی است که ماه در آن قرار داشته است و این نامگذاری ارتباطی با تکلیف روزه ندارد زیرا تکلیف روزه پس از اسلام بر عهده مسلمانان گذاشته شد و رمضان پیش از اسلام نیز نام این ماه بوده است.

ماه رمضان در قرآن

کلمه رمضان یک بار در قرآن کریم آمده که منظور از آن اشاره به ماه رمضان است. این ماه تنها ماهی است که در قرآن کریم به صراحت از آن نام برده و گرامی داشته شده است: شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِّلنَّاسِ وَبَینَاتٍ مِّنَ الْهُدَیٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْیصُمْهُ ۖ...﴿۱۸۵﴾ (ترجمه: ماه رمضان [همان ماه‌] است كه در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، [كتابی] كه مردم را راهبر، و [متضمّن‌] دلایل آشكار هدایت، و [میزان‌] تشخیص حق از باطل است. پس هر كس از شما این ماه را درك كند باید آن را روزه بدارد، و كسی كه بیمار یا در سفر است [باید به شماره آن،] تعدادی از روزهای دیگر [را روزه بدارد]…